پرواضح است که رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان از همان دوران نوزادی که تنها تغذیه ی نوزاد شیر است، شروع می شود. لازم به ذکر است، باقی ماندن ذرات شیر روی لثه ی نوزادان، باعث ایجاد التهابات لثه ای شدید در آن ها می شود.

برای جلوگیری از ایجاد عارضه ی نامطلوب ذکر شده لازم است؛ بعد از هربار مصرف شیر توسط نوزاد، لثه های او با استفاده از گاز استریل نمناک تمیز شوند.

بعد از تمیز کردن لثه ی نوزاد، دو جرعه آب به وی بنوشانید تا باقی مانده ی ذرات شیر موجود روی زبان و سایر بافت های نرم دهان نوزاد شسته شود.

توصیه می شود والدین محترم، روند فوق الذکر را تا رویش اولین دندان شیری فرزندشان ادامه دهند. با رویش اولین دندان های شیری والدین می توانند مسواک های انگشتی مخصوص که در داروخانه ها موجود است، را جایگزین گاز استریل نمناک کنند.

بدیهی است بعد از هربار مصرف شیر توسط کودک، نیاز است تا با استفاده از مسواک های انگشتی دندان و سایر بافت های نرم دهانی او تمیز شود. با افزایش تعداد دندان های شیری، مسواک های متناسب با سن کودک که دارای سایز کوچک و پرزهای نرم می باشد، جایگزین مسواک های انگشتی می شوند.

ویژگی مسواک مناسب کودکان
طبیعی است که در انتخاب مسواک مناسب از نقطه نظر سایز، فرم و همچنین ضخامت و سفتی مسواک، دقت لازم را به عمل بیاوریم.

موهای مسواک در کودکان باید خیلی نرم باشند تا شاهد ایجاد حساسیت های دندانی و لثه ای (سائیدگی و یا تحلیل لثه ای) نباشیم. همچنین سایز مسواک باید متناسب با سن کودک و سایز دهان او انتخاب شود.

یکی از بیماران دوست داشتنی و کوچیک مطب می گفتند که چرا موهای مسواک های ما خیلی زودتر از مسواک های پدر و مادرمان پژمرده می شوند؟
گفتنی است که؛ مسواک کودک را هر دو الی سه ماه تعویض نمایید. چراکه تغییر شکل در موهای مسواک کودکان، خیلی زودتر اتفاق می افتد. به دلیل اینکه بچه ها مهارت کامل و کافی را در مسواک زدن ندارند، که این امر باعث کاهش کارایی لازم مسواک در تامین بهداشت دهان و دندان در کودک می شود.

طریقه ی مسواک زدن کودکان
کودکان تمایل خیلی شدیدی به تقلید رفتارهای والدین خود نشان می دهند. مسواک زدن نیز از این قاعده مستثنی نیست! پر واضح است که کودکان مهارت کامل در مسواک زدن را تا سن 7 یا 8 سالگی به دست نمی آورند.

بنابراین نمی توان مسئولیت بهداشت دهان و دندان را تا قبل از سن مذکور به صورت کامل به عهده ی کودک سپرد. این در حالی است که ما می توانیم اجازه دهیم کودک با مسواک خودش در هر نوبت، یک محدوده ی زمانی خاصی را صرف مسواک زدن کند تا کاملا ملکه ی ذهنش شود که در طول روز سه الی چهار نوبت نیاز است تا دندان های خود را مسواک بزند.

 مرحله ی اول همینکه کودک یاد بگیرد که در طول روز چند نوبت نیاز است تا دندان های خود را مسواک بزند کافی می باشد.

– در مرحله ی دوم نیاز است تا والدین برای آموزش مسواک زدن صحیح و چک کردن بهداشت دندان های کودک وارد عمل شوند و یکبار دیگر به صورت کامل دندان های کودکشان را همراه با خمیر دندان، مسواک کنند.

پروسه ی مطرح شده را تا زمانی ادامه می دهیم که اطمینان حاصل کنیم کودک به طور کامل قادر به مسواک زدن تمامی سطوح دندان های خود می باشد. لازم به ذکر است به صورت معمول کسب این مهارت، تا 7 سالگی اتفاق نمی افتد!!!

در این حالت است که ما می توانیم، مسئولیت مسواک زدن را به طور کامل به عهده ی خود کودک بگذاریم.
از طرف دیگر زمان موثر برای مسواک زدن کامل کودک، حدود 2 دقیقه است. با استفاده از روش های خاص مانند ساعت های شنی دودقیقه ای، موزیک های دودقیقه ای و… می توانیم درک درستی از زمان را در اختیار کودک قرار دهیم.

تعداد دفعات مسواک زدن کودک
طی تجربه هایی که درمدت 25 سال فعالیت حرفه ای در زمینه ی دندانپزشکی کودکان، کسب کرده ام، توصیه می کنم کودکان را تشویق کنیم تا روزانه 4 نوبت و در هر مرتبه به مدت دو دقیقه به صورت صحیح مسواک بزنند.

این نوبت ها شامل موارد زیر می باشند:

صبح قبل از صبحانه
صبح بعد از صبحانه
ظهر بعد از میل کردن ناهار
شب بعد از میل کردن شام (و نه قبل از خواب)

مناسب ترین خمیر دندان برای کودکان
فلوراید به طور طبیعی در آب و مواد غذایی وجود دارد ، خمیر دندان نیز حاوی فلوراید است. مصرف خمیردندان حاوی فلوراید ۲ بار در روز راه موثری برای کاهش پوسیدگی دندان است.
 به کودکان یاد دهید پس از استفاده از بهترین خمیر دندان برای کودکان حاوی فلوراید ، حتما به طور کامل آن را از دهان خارج کنند.
به کودکانتان متذکر شوید پس از مسواک زدن دهانشان را با آب نشویند تا تاثیر محافظتی فلوراید تا مدتی روی دندان باقی بماند.

توصیه های بهداشتی مراقبت از دهان و دندان کودکان زیر ۲ سال
👼از ماه سوم تولد کودک،درباره مشکلات مربوط به دندان درآوردن کودک با دندانپزشک صحبت کنید.

👼برای کمک به رویش دندان و کم کردن ناراحتی های کودک می توانید پس از شستن دست با آب و صابون ،با انگشت تمیز لثه کودک خود را با ملایمت ماساژ دهید.

👼پستان یا شیشه شیر را به مدت طولانی در دهان کودک خود نگه ندارید.

👼مواد شیرین به پستانک نزنید.

👼تا آنجا که ممکن است از دادن مواد و مایعات شیرین مثل آب قند و نبات داغ به کودک ،خصوصا در شب خودداری کنید.

👼پس از سن ۶ ماهگی بعد از هر نوبت شیر دادن،به ویژه در طول شب،به کودک مقدار کمی آب دهید تا دهانش تمیز شود.

👼حداقل روزی دوبار ،خصوصا بعد از خوردن شیر یا شربت دارویی ،یک تکه گاز یا پارچه تمیز را به دور انگشت اشاره خود بپیچید و آن را با آب خیس کنید ،بعد انگشت خود را با ملایمت و با دقت روی لثه و دندانهای شیر خوار بکشید.لازم است این کار از همان آغاز رویش اولین دندان شیری انجام شود.

👼قطره آهن را در انتهای زبان کودک خود بریزید تا با دندانها تماس پیدا نکند و باعث تغییر رنگ آنها نشود